SPCO Čapljina i parohija čapljinska u Šematizmu Mitropolije iz 1900.

SPCO Čapljina i parohija čapljinska u Šematizmu Mitropolije iz 1900.

Crkva u Klepcima
Hram Preobraženija Hristova u Klepcima podignuta 1857. godine

Šematizam Mitropolije hecegovačko –zahumske, objavljen u Mostaru 1900. i Spomenica Eparhije hecegovačko – zahumske iz 1928. godine, takođe u Mostaru su dragocijena izdanja, koja su toliko nedostajala. Sačuvana su i pored svih zločina nad našim narodom i njegovom kulturom, razaranja, pljački i paljevina i pojavila se njihova kopija na interenetu u PDFformatu. Ona su važni svjedoci našeg postojanja i trajanja na zemlji na kojoj smo pretrpjeli genocid 1941- 45, i genocidno etničko čišćenje 1992- 95. Istovremeno pouzdana su osnova za sagledavanje domašaja ta dva strašna događaja. Istorija naše crkve je i istorija našeg naroda. Iz ovih knjiga možemo da saznamo mnogo toga iz prošlosti Hercegovine, kao šireg zavičaja, ali i doline Neretve i njenog oboda, kao našeg užeg zavičaja. Evo, dijela te građe:

„Crkveno-školska Opština (gabeoska parohija)Klepci- Čapljina

Predsjednik Jovo Bulut, potpredsejednik Uglješa Mandrapa, perovođa Ilija Ćuković, odbornici; Jovo Bukvić, Sava Nadaždin, Dušan Šarić, Miho Lojpur, Vojin Puhalo, Nikola Bekan, Dušan Misita i Ilija Zelenković.“Ovo je sastav Odbora Crkveno- školske opštine Klepci- Čapljina, koji je pokrivao Čapljinsku parohiju tada još zvanično nazivanom „gabeoskom“, objavljen je u Spomenici Eparhije hercegovačko-zahumske u Mostaru 1928. godine, strana 157.

Crkva u Gabeli
Hram Uspenija Presvete Bogorodice

Ovo je, znači, sastav odbora kakav je bio 1927. U njemu je najviše Prebilovčana, trojica, a među njima je i predsjednik odbora Jovo Simin Bulut- Crni. Sava Nadaždin (u Minijaturama postoji kratka bilješka o Savi prim.red.) je starješina brojne porodične zadruge Nadaždina u kojoj su bili on i njegovi potomci sa suprugama i poznata ličnost prebilovačkog društvenog života toga vremena. U to vrijeme u Prebilovcima su bila dva Dušana Šarića. Jedan je Dušan Šarić „Alaga“, a drugi Dušan bio je sin Spasojev te je teško pouzdano utvrditi koji je od njih bio odbornik crkveno-školske opštine. Perovođa ili sekretar je parohijski sveštenik Ilija Ćuković, rođen 1889, u Mostaru. Završio je bogosloviju u Reljevu, a rukopoložen je za sveštenika 1912. godine.

Gabeoska, današnja Čapljinska parohija nastala je otcjepljenjem od Žitomislićke manastirske parohije 1896. godine. Parohija sa naseljima, Gabela, Rečice, Počitelj, Tasovčići, Klepci, Loznica, Gnjilišta, Prebilovci, Višići, Dračevo, Doljani, Čapljina, Struge u 1899. godini imala je; „194 doma, duša 1937, (m. 979, ž. 958) bračnih parova 323, (složnih 319, nesložnih 2, smiješanih 2), konkubinata 3, razvoda 1, rođenih 92, umrlih 60, vjenčanih 12.“ Imala je hramove u Klepcima Preobraženija Hristova iz 1857, i Uspenija Presvete Bogorodice u Gabeli iz 1864, obe kako piše u „priličnom stanju“.

Komunalne osnovne škole:

u Gabeli sa 76 pravoslavne djece (m. 66 ž. 10)
u Čapljini sa 12 pravoslavne muške djece
u Tasovčićima sa 17 pravoslavne djece (m. 16 ž 1)

Spomenica objavljuje i biografijuvrlog i čuvenog sveštenika , nacionalnog radnika prote Vase Medana (1873- 1921). U narodu omiljeni sveštenik zaslužan je za osnivanje srpskih zemljoradnički zadruga u Čapljini, Tasovčićima, Prebilovcima i Klepcima. Rođen je u težačkoj familiji 1873. godine. U Reljevu je završio Bogosloviju. Rukopoložen je za đakona 29. juna a za prezvitera 6. avgusta 1896. godine, kada je prema Šematizmu Mitropolije hercegovačko-zahumske (st. 73) postavljen za sveštenika na ovoj parohiji.

Milenko Jahura