.

 

            Defter koji je bio predmet obrade opisuje onu teritoriju koju je držala Mletačka Republika koja je prema Karlovačkom miru iz 1699. i ugovoru o razgraničenju vraćena te godine. Defter ima 160 stranica i u njemu se konstatuje stvarno stanje nakon razgraničenja. Opisuje se onaj dio teritorija koji je bio zauzet od strane Mlečana, ali je razgraničenjem vraćen Osmanskoj carevini.

            Veliki i razarajući ratovi koje su tokom 17. vijeka vodili Turci protiv hrišćanskih zemalja, na obrađenom području su izazvali ogromne posljedice i migracije stanovništva u raznim pravcima. U ovom podatku treba tražiti odgovor na pitanje zbog čega su se cijele nahije iz istočne Hercegovine našle u popisu mada ih nisu držali Mlečani, ali su tokom Morejskog rata bile ratno poprište čiji su dijelovi više puta prelazili iz ruke u ruku.

            Popis je opširan; donosi sve kućne domaćine, njihovo zemljište, sadašnje vlasnike posjeda, bilježi da li su prisutni, da li su živi, gdje se nalaze, ko su im nasljednici. Defter bilježi i raspodjelu prihoda vojnoj klasi: od posjeda mustahfiza do hasova sultana i sandžak bega. Kao prvi popis nakon teškog rata on donosi i stanje objekata raznih namjena: od tvrđava, palanki, kula, mostova, džamija, crkava, mlinova i slično. Čitaocima popisa na taj način se približava stepen materijalnih razaranja i stradanje stanovništva. Mnoga sela opisuju se kao „pusta“ ili „bez i jedne kuće uzgor“.

            Stiče se utisak da stanovništvo sa vlaškim statusom nije obuhvaćeno popisom. Iz poimeničnog popisa obavljenog još 1475-1477, već je ranije zaključeno da je stanovništvo vlaškog socijalnog statusa bilo ubjedljivo najbrojnije u Hercegovini.

            Tema ovog priloga je popis sela Prebilovaca i njegove okoline koji će biti vrlo interesantan i današnjim stanovnicima tog sela, jer su u popisu zabilježeni preci i saplemenici pojedinih rodova koji i danas naseljavaju Prebilovce.

----------

Popis registruje i naselja Loznica i Tasovčići. Međutim Klepca ne spominje ali to čini sa selom i Milinci. Međutim u dolini Neretve nema danas tog naselja čak ni toponima koji bi mogao asocirati na to ime. Milikića groblje i Milikića bus na obali jezera Škrka ispod Loznice i Kulina, svakako, ne može se dovoditi u vezu sa ovim  naseljem. Da li se to može činiti sa toponimima Kućište i Kućetine (dva toponima u zaleđu Prebilovaca)? U Milincima su popisani; Lazo Jovanov kuća i, Nastanjen na svom mjestu. Vid, sin Radoja, kuća i. Nastanjen na svom mjestu.

Lukša, sin Mihaila kuća i, Nastanjen na svom mjestu. Sava sin Mileta kuća i. Alija, kuća i.

----------

            Prebilovci se u popisu zabilježeni kao „Selo Gornji i Donji Prebilovci“. Selo pripada nahiji Gabela i kadiluku Blagaj. Carski je has.

Od važnijih objekata u naselju spomenuta je jedna nova kula, u ispravnom stanju, koju je tokom rata sagradio zimmija Petrar i njegov sin Drago, te stanuju u njoj. Popisana je, takođe, i jedna stara kula u ispravnom stanju, koja je  vlasništvo (mulk) zimmije Pavla Dragića, koji poput prethodnika takođe stanuje u njoj.

            Defter bilježi Gornje i Donje Prebilovce. Prebilovci su, međutim, sasvim je izvjesno, u 18. vijek ušli sa takvim imenom samo centralnog naselja, dok je najvjerovatnije Kula u zaseoku Kuline (danas ruševina u Medinoj ogradi) doprinjela da Donji Prebilovi postanu zaseok Kuline. Isključena je mogućnost da je današnji Grlić mogao biti Gornji Prebilovci, jer je čardak (u narodnom pamćenju ne spominje se kula) podignut 1851. dok je  dograđivan 1881. godine.

Objašnjenje turskih pojmova

            Pojam zimmija u islamskim državama označavao je nevjernika odnosno nemuslimana koji je potpisao mir sa sultanom i stekao neka prava uređena zakonima. Mulk, označava puno vlasništvo nad zemljom ili nekretninom koje se dobivalo rijetko i samo sa specijalnim sultanovim ukazom, za razliku od drugih oblika posjeda kao što su: has, mukat, gedik timar, timar i eškendži zeamet koji su se dodjeljivali u posjed bez punog vlasništva, odnosno riječ je o korištenju određenog dobra, kao naknada za obavljanje određenih obaveza koje posjednik preuzima u zamjenu za korištenje tog dobra. To dobro je ostajalo u rukama korisnika sve dok obavlja dužnost kako treba.

            U slučaju Pavla Dragića to bi moglo značiti da mu je sultan iz zahvalnosti za neko učinjeno dijelo poklonio kulu u privatno vlasništvo ili je pak on potomak predosmanskog plemstva koje je zbog ratničke službe zadržalo svoje privilegije sve do početka 18 vijeka. Sasvim je izvjesno,

u slučaju popisanog Pavla Dragića radi se o pretku ili saplemeniku današnjih Dragićevića, koji se u lokalnom govoru i danas nazivaju upravo Dragići, te prema naradnom predanju pretku i saplemeniku današnjih Ekmečića koji vode porijeklo od Dragića.

            U Prebilovcima su popisani i stari posjednici muslimani: Mustafa, sin Šabana, Oruč, sin Mehmeda, Gazija Šabanović i Durak, sin Alije,  dok je za izvjesnog Hasana, sina Mustafe zabilježeno da je umro i da je tu sada njegova majka.

Priredio, Rade Likić