U carstvu krsta i vaskrsenja – novi zavjet prebilovački
SPOMEN SVETIH PREBILOVAČKIH I OSTALIH HERCEGOVAČKIH MUČENIKA
Ovo mesto zaista ima jednu preobražavajuću silu, zbog svega što se ovde dešavalo. … S obzirom na to da sam služio na Kosovu, potrudiću se da zajednički, kroz ovaj tekst, dođemo do Zaveta, do onoga što mi Srbi zovemo Kosovski zavet ali i Novi Zavet. Da ne zaboravimo – da se nadnesemo nad tajnom: šta znači biti u prostoru Novoga zaveta, u prostoru nove tvari, preobražene tvari… Pravu lepotu čovek ne može da doživi bez muke. I to je okosnica onoga što i jeste Novi Zavet. … I, tako se i ovde u Prebilovcima vidi da je istina ovoga sveta mučeništvo ali mučeništvo koje znači svedočanstvo. … Preobražajna Sila Božija čini sve novim, kako reče Gospod Hristos: čini Novo nebo, Novu zemlju, i blagodatni dar za koji se otvara prostor, u nekim mestima kao da nagoveštava taj preobražaj celokupne tvorevine… E, takvo je i ovo mesto, gde se ne govori mnogo o tome šta se dešavalo u školi, iako se to ne zaboravlja, nego smo svi usmereni ka Onome koji je najlepši između sinova ljudskih, ka Vaskrslome Gospodu Hristu i lepoti koja iz Njega izsijava, iz Njegovog Vaskrsenja. U Njegovom prisustvu, u Njegovoj blizini vidimo i Prebilovačke mučenike, vidimo njihovo ishodište. Vidimo i smisao, odnosno vidimo Hrista, kao vrhovni smisao, i njih u blizini Smisla, u Njegovom naručju. To je ono što vidimo u ovom svetom mestu. To je ono što je pouka ovoga svetoga mesta. To je ono što prevazilazi svaki ljudski rezon, svako psihološko objašnjenje i što nas dovodi u taj prostor Novoga Zaveta. A, taj prostor Novoga Zaveta sam ja negde prepoznao na jedan jako dubok način, kroz svedočanstva ljudi koji su stradali, koji su izašli iz jama i u kojima nisam mogao da prepoznam, pa ni prizrak bilo kakvog ogorčenja i potrebe za osvetom. … E, to je, to je u stvari Novi Zavet, da nema čovek snage, nema prostora da se bavi zlom kao takvim. Ili što reče divni đakon vaš, koji je takođe, da kažem, iz mučeničke porodice: treba se sećati mučenika ali zlo kao takvo ne treba pamtiti! Mi kada vršimo spomen mučenika, mi ne vršimo spomen na zlo, ne pominjemo zlo. U krajnjoj liniji, onaj je nepomjanik. Treba to da imamo u svesti, zna se šta se desilo ali kada se vrši pomen, vrši se pomen tog njihovog preobražaja – rođenja za Život večni, kako se to govorilo u drevnoj Crkvi…
A, spomen preobražaja Svetih Prebilovačkih i ostalih Hercegovačkih mučenika, ove godine, u petak, 4. avgusta, nakon odsluženog akatista njima u slavu, u crkvi Vaskrsenja Gospodnjeg u Prebilovcima, otpočeo je upravo ovim navedenim i mnogim drugim divnim i ukrijepljujućim riječima Episkopa novobrdskog Ilariona, vikara Patrijarha srpskog, izrečenim u amfiteatru ispred pomenute crkve, na temu „Novi Zavjet prebilovački“, a pred domaćom crkvom zahumsko-hercegovačkom i primorskom, odnosno njenim Episkopom Dimitrijem, sveštenstvom, monaštvom i laosom Božjim. U navečerje praznika, u subotu, 5. avgusta, na Prazničnom večernjem sa petohljebnicom, predstojao je prezviter Dejan Grčić, paroh dabarski i stolački, uz sasluženje sveštenstva i vjernog naroda Prebilovaca i oklonih mjesta.
Na sam dan spomena Svetih Prebilovačkih i ostali Hercegovačkih mučenika, u nedjelju, 6. avgusta, nakon Prazničnog jutrenja, Evharistijskim sabranjem u crkvi Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima načalstvovao je Mitropolit dabrobosanski Hrizostom, uz sasluženje Episkopa zahumsko-hercegovačkog i primorskog Dimitrija i Episkopa novobrdskog gospodina Ilariona. U ovom sabranju, uz brojni narod iz mnogih krajeva naše pomjesne Crkve, učestvovalo je i sveštenstvo i monaštvo, kako iz Episkopije zahumsko-hercegovačke i primorske, tako i iz Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke, Mitropolije dabrobosanske, crnogorsko-primorske, episkopija: žičke, budimljansko-nikšićke, pakračko-slavonske, diseldorfske i nemačke, zapadnoameričke i drugih. U evanđeljskoj besjedi, Episkop Ilarion najprije je prenio pozdrave i blagoslove Njegove Svetosti Patrijarha Porfirija, rekavši: Neka bi naše zajedništvo u Crkvi bilo svakim danom sve veće i veće. Neka bismo se borili svakoga dana, da svaku podelu, koja među ljudima postoji, prevazilazimo, a to je služba Crkve, a to je pre svega služba Patrijarha, blagodareći Bogu što je sve prisutne udostojio tog prisustva na tom čudesnom mjestu i u hramu, koji je kao cijeli jedan grad, sliven u jednu zgradu, u kome se osjeća predukus Gornjeg Jerusalima… Po pričešćivanju i sjedinjenju sa Hristom, osvećeni su, prelomljeni i razdijeljeni i slavski hljeb i žito. A, prije otpuštanja u miru, Episkop Dimitrije, zahvalivši svima, a naročito Episkopu Ilarionu i Patrijarhovim blagoslovima, koje donosi, zamolio je Mitropolita Hrizostoma da blagoslovi, utješi i pouči: Želim da samo dodam da Slava Crkve danas su njeni mučenici, velikomučenici, prepodobni, sveštenomučenici.., jer Crkva je upravo na mučenicima i sazdana … Evo došlo je vrijeme da upravo njih svih se sjećamo danas.., i ne samo sjećamo, nego i slavimo, rekao je mitropolit Hrizostom.
Odlukom Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve, donesenom tokom prošlogodišnjeg redovnog zasjedanja, Svetim mučenicima Prebilovačkim i Donjohercegovačkim, kanonizovanim 2015. godine, pribrojani su i svi ostali Hercegovački mučenici, postradali za vjeru pravoslavnu u Hercegovini za vrijeme Drugog svjetskog rata, a koji se sada objedinjeno proslavljaju 6. avgusta, kao Sveti mučenici Prebilovački i ostali Hercegovački mučenici. Pored Paraklisa posvećenog ovim mučenicima u crkvi Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima, ove godine osvećen je i paraklis van Hercegovine a koji je posvećen Svetim mučenici Prebilovačkim i ostalim Hercegovačkim mučenicima. Ovaj paraklis se nalazi u Episkopiji bačkoj, pri Svetosavskom domu u Gajdobri. Osvećenje ovog paraklisa izvršeno je Liturgijskim sabranjem, kojim je načalstvovao Episkop diseldorfski i nemački Grigorije, uz blagoslov Episkopa bačkog Irineja uz sasluživanje njegovog vikara, Episkopa mohačkog Damaskina, te arhimandrita Sergija, igumana manastira Ostrog, protojereja Marka Gojačića, arhijerejskog namesnika mostarsko-nevesinjskog, koji je ovom prilikom iz Hercegovine u Bačku donio i djelić moštiju Svetih mučenika Prebilovačkih.
Tako se još jednom i iznova, još glasnije i jedinstveno, iz Prebilovaca, Gajdobre, Hercegovine, Bačke, Kosova i Metohije, ali i iz Beograda, Sarajeva, Cetinja.., začulo širom vaseljene: Sveti Novomučenici Prebilovaca, za Hrista bačeni u jamu Šurmanaca, vjerom nađoste vječno Prebivalište u Carstvu Krsta i Vaskrsenja…
|
Naslovna strana Pravoslavlja na kojoj se nalazi freska svetitelja iz Prebilovaca koju su u paraklisu hrama Vaskrsenja Hristovog uradili 2015. Godine naši umjetnici freskopisci protomajstor Aleksandar Živadinović te Darko Milojević, Miloš Rončević i Pero Vujović.
|
PRAVOSLAVLjE – novine Srpske Patrijaršije
Broj 1354, 15. avgust 2023. godine, Tekst Spomen Svetih Prebilovačkih i ostalih Hercegovačkih mučenika objavljen je na stranama 7-10.
Fotografije koje ilustruju tekst ćakona Branislava Rajkovića vlasništvo su Zahumsko-hercegovačke i primorske eparhije
Tekst je na zavičajnom portalu u rubrici Štampa o Prebilovcima od 19. septembra 2023. godine.
