Kultura sjećanja i pamćenja
Akademik Milorad Ekmečić u rodnim Prebilovcima 1990: ”Pamćenje je kaštiga od koje se nikakav zločin ne može sakriti”
Proslavljajući svete prebilovačke i svehegcegovačke mučenike u kulturnom i duhovnom centru ”Sveti kralj Milutin” 5. avgusta 2024. godine u 20 časova otvorena je stalna postavka izložbe o biblijskom stradanju Srba - stanovnika Prebilovaca i Donje Hercegovine na početku Drugog svjetskog rata. Izložba je temelj na kojem Prebilovci počinju izrastati u Memorijalni centar u kojem dominira hram Vaskrsenja Hristovog na čijim su zidovima u dva nivoa ispisana hiljade imena nevino umorenih među kojima je samo iz Prebilovaca, po imenu i prezimenu 284. djece. Prema onome što su govornici istakli na otvaranju izložbe, očekivati je da Prebilovci izrastu u Memorijalni centar o čijem će razvoju, uz mještane povratnike, brinuti nacionalne organizacije Srba i Republika Srbija i Republika Srpska.
Centralna svečanost bila je Sveta arhijerejska litugrija kojoj je načalstvovao viskopreosvećeni mitрopolit Crnogorsko Primorski Joanikije, a sasluživalo više mitopolita, episkopa i sveštenika iz mitropolija i episkopija SPC.
|
Iz foto-dokumentacije zavičajnog portala Prebilovci-selo na internetu za izložbu je korišteno 19 fotografija nastalih prije Drugog svjetskog rata. Svojim značajem izdvaja se predratna fotografija djevojaka nakon domaćinskog tečaja iz 1939. godine. Ova istorijska fotografija nekadašnje mladosti Prebilovaca ilustruje početak ovog teksta. Tu su i svatovi Mileve i Bogdana Medan. Organizatori izložbe koristili su i 28 fotografija snimljenih poslije Drugog svjetskog rata. Među tim fotografijama izdvaja se set fotografija etnologa Astride Bugarski iz Sarajeva snimljenih u Prebilovcima osamdesetih godina minulog vijeka. Inače na fotografijama prije Drugog svjetskog rata nalazi se 107 Prebilovki i Prebilovčana od kojih je, nažalost, samo devetero preživjelo ratnu golgotu. Fotografiju djevojaka iz 1939. godine sačuvao je Mladen Ekmečić (1925-2013) dok je fotografiju svatova Mileve i Bogdana Medana sačuvao Milan Medan (1921-1991) koji je imao ulogu đevera na Milevinoj i Bogdanovoj svadbi. |
Ove 2024. godine, proslavljanje svetih prebilovačkih i svehercegovačkih mučenika, započelo je 4. avgusta Svetom liturgijom u hramu Vaskrsenja Hristovog. Načelstvovao je iguman manastira Podmaine Rafaelo (Boljević). Otac Rafaelo, u večernjim časovima u hramovnom amfiteatru, ispunjnom do posljednjeg mjesta, održao je i predavanje koje je posvetio ljudskom pamćenju, snaženju duhovnog života i kulture sjećanja.
-----------------------------------------
Vulin o izjavi ministra vanjskih poslova BiH Elmedina Konakovića
„Osećaji se veliki, važni i moćni. Nije dobra poruka za jednu državu da se pokazuje samo u nekim zabranama. Šta je problem doći u Prebilovce, ali neću da se danas tim bavim. Poštujem BiH i volim Republiku Srpsku i nisam prekršio niti jedan zakon. Ima jedna ružnija i gora stvar. Konaković je rekao da sam ja htio da dođem na tamo neko obilježavanje. Tamo neko obilježavanje je 600 zaklanih žena i dece. Tamo neko obilježavanje je jedno od najsvetijih mesta za srpski narod“.
Podpredsjednik Vlade Republike Srbije Aleksandar Vulin, u Prebilovcima 6. agusta nakon Svete arhijerejske liturgije. Za Topportal.info izjavio je da je došao sa automobilom, bez pratnje i obezbjeđenja, među svoje ljude i svoj narod
-----------------------------------
Dan kasnije, u kulturnom i duhovnom centru ”Sveti kralj Milutin”, otvorena je izložba Muzeja žrtava genocida iz Beograda pod nazivom ”Prebilovci 1941". Na otvoranju izložbe u 20 čagova govorili su mitropolit Zahumsko hercegovački Dimitrije, vršilac dužnoati direktora Muzeja žrtava genocida Bojan Arbutina, ministar informisanja i telekomunikacija u Vladi Republike Srbije Dejan Ristić, izaslanik predsjednika Republike Srbije Adam Šukalo i predsjednik Republike Srpske Milorad Dodig koji je otvorio izložbu. Moderator je bila Branka Ekmečić Pecelj iz Prebilovaca koja se vratila u Prebilovce iz izbjeglištva kao četverogodišnja djevojčica, kasnije odlična učenica osnovne i srednje škole u Čapljini i najbolji student u Federaciji BiH na ekonomskom fakultetu univerziteta ”Džemal Bijedić” iz Mostara za 2021. godinu.
 Dejan Ristić Ministar informisanja i telekomunikacija u vladi Republike Srbije |
Zalaganjem ministra Dejana Ristića, na njegovom ranijem položaju direktora Muzeja žrtava genocida, pokrenut i realizovan projekat stalne postavke izložbe Muzeja u Prebilovcima, prve izvan Republike Srbije. Prema onome što su govornici istakli na otvaranju izložbe, očekivati je da Prebilovci izrastu u Memorijalni centar o čijem će razvoju, uz mještane povratnike, brinuti srpske nacionalne institucije i vlade Republike Srbije i Republike Srpske. Očekivati ja da selo dobije smještajne kapacitete, dok će prema planovima Pravoslavne crkve selo postati manastir Prebilovci.
Autori stalne postavke su istoričari Jasmina Tutunović Trifunov, Bojan Arutina i programski direktor Muzeja žrtava genocida Nikola Radosavljević. Svojim radom autori su, zapravo, obogatili postojeću mobilnu izložbu udruženja ”Jadovno 1941.” iz Banja Luke i SND ”Prebilovci” iz Beograda koja postoji još od 2014. godine a čiji autori su bili Predrag Lozo i Dragoslav Ilić iz Republičkog centra za istraživanje rata i ratnih zločina iz Banja Luke. Naime, od 17. do 23 novembra 2014. godine, prvi put nakon Drugog svjetskog rata, Tribna mladih Kulturnog centra iz Novog Sada organizovala je u tom gradu izložbu fotografija i istorijskih dokumenti vezanih za Prebilovce. Od tada izložbu o Prebilovcima koja je, u međuvremenu, postavljena u kulturnom i duhovnom centru ”Sveti kralj Milutin”, 6. avgusta 2015. godine vidjeli su, pored Novosađana, stanovnici Beograda, Bačke Palanke, Čačka, Višegrada, Foče, Gajdobre, Trebinja, Banja Luke i Berkovića. Prikazana je i u inostrantvu; London i Oslo.
 Reprint izdanja stolice koju je prije Drugog svjetskog rata koristila učiteljica Stana Arnaut |
Na izložbi koja je zajedničko djelo više autora predstavljeni su brojni eksponati, audio-vizuelni materijal, fotografije i dokumenti. Među izloženim eksponatima koji svjedoče o tragičnoj sudbini Srba iz Prebilovaca koju su doživjeli od Ilindana do Velike Gospojine 1941. godine, nalazi se i stolica koju je čuvao pola vijeka i sačuvao Dušan Nadaždin (1909-2005) a koristila u školskoj učionici učiteljica Stana Arnaut. Izložbu prati srpsko-engleski, katalog pod nazivom "Prebilovci 1941" kako je naziv izložba koja će značajno doprinjeti da se sve brojniji posjetioci Prebilovcima i hramu Vaskrsenja Hritovog upoznaju sa istorijom Prebilovaca.
Liturgijsko proslavljanje prebilovačkih i donjehercegovačkih svetitelja održano je na sam praznik 6. avgusta u hramu Vaskrsenja Hristovog uz učešće velikog broja vjerujućih Srba.
 Svetu arhijerejsku liturgiju služio je Hrizostom visokopreosvećeni mitropolit Dabrobosanski a sasluživalo je više mitropolita, vladika i sveštenika |
Svetu arhijerejsku liturgiju služio je visokopreosvećeni mitropolit Crnogorsko Primorski Jaonikije, dok su sasluživali visiokopreosvećeni mitropoliti, Dizeldorfski i sve Njemačke Grigorije, Mihalovsko-košicki Georgije i Zahumsko-hercegovački Dimitrije, preosvećene vladike Buenosaireski i južno-centralno američki Kirilo, Budimljasnko-nikšićki Metodije i desetine sveštenika Zahumsko-hercegovače i drugih mitropolija i episkopija.
Nastavljena je tradicija da avgustivskom saborovanju kumuju prebilovačka bratstva. Ove godine, nakon Dragićevića, Nadaždina, Ždrakanovića, Ekmečiića i Buluta, trpezu ljubavi u porti hrama pripremilo je bratstvo Brnjašić.
Aco Dragićević
|
Na fotografiji iz 2014. godine nalaze se (s lijeva na desno) zamjenik predsjednika Skupštine grada Novog Sada, Miroslav Ilić, Dušan Bastašić, predsjednik udruženja Jadovno, Milenko Jahura, predsjednik SND Prebilovci te autori izložbe Predrag Lozo i Dragoslav Ilić. Fotografija je snimljena u Novom Sadu 2014. godine |
Sa jedne od brojnih izložbi o stradanju stanovnika iz Prebilovaca. Uvijek je primjetno interesovanje publike za događaje koji su vezani za Prebilovce |
Publikovano 6. avgusta 2024. godine u 22:30 časova
Autor Fotografija: Vlado Ružić i Dražen Žigić
Pravoslavna groblja na području čapljinske parohije
|
Jerej Marko Gojačić, ispred Sabornog hrama u Čapljini |
U više navrata zavičajni portal pisao je o uređenju i održavanju groblja u Prebilovcima. Sa nedavno održanog sastanka u ovom selu upućen je poziv potomcima onih koji su sahranjeni u groblju na Kravarici da izdvajaju simboličnih 20 KM, na godišnjem nivou, za održavanje groblja. Groblja su svojevrsn iistorijski spomenici, svjedočanstvo o upokojenim ljudima u jednom gradu, u jednom selu. Groblje u Prebilovcima koje je u posljednjem ratu, blago rečeno, devastirano, sa oborenim nadgobnim pločama, uništenim fotografijama i crtežima u granitu pokojnika-danas više govori o živima koji su ga uništavali nego o mrtvima.
Zahvaljujući razumjevanjuBogdana Zurovca, čije preci vuku korjene iz Čapljine, na kraju ovog priloga objavićemo njegov dvanaestominutni film o pravoslavnom groblju u Čapnjini. Otvorićemo i link ka našem tekstu objavljenom prije koji dan pod naslovomČija je briga groblje u Prebilovcima? Uz tu vijest objavljeni su i brojevi tri računa na koji se mogu uplatiti sredstva za održavanje groblja.
Kako su pravoslavna groblja u nadležnosti Srpsko-pravoslavnih crkvenih opština bio je to povod da se obratimo nadležnom svešteniku jereju Marku Gojačiću za kratak razgovor o stanju pravoslavnih grobalja na području parohije u kojoj on radi.
- U kakvom su stanju, oče Marko, pravoslavna groblja na području naše parohije?
- Područje naše parohije je dosta veliko i široko. Postoje na području naše parohije pravoslavna groblja u Čapnjini, Gabeli, Klepcima, Prebilovcima, Tasovčićima (dva groblja), Počitelju (Brdo), Rečicama (Brestovnik), Gornjem Hrasnu, Dubravici, Dračevu, Kljenku i Hotnju. Groblja zahtevaju održavanje i vođenje brige o njima. Po preuzimanju parohije čapljinske, pre tri godine, jedan od ciljeva je bio i sređivanje grobalja koja su bila u veoma lošem stanju. Trudimo se, uz pomoć onih čiji su srodnici sahranjenih u tim grobljima, da zajedničkim snagama sređujemo, jer se lice jednog sela ili grada vidi na osnovu sređenosti groblja u njemu. Groblje treba da bude slika svih nas i zato dosta insistiram na njihovom sređivanju. Nadam se da ćemo, uz Božiju pomoć, i podršku mnogih istrajati na putu i ostvariti cilj koji smo zacrtali.
- Ako je suditi prema reagovanjima na društvenoj mreži poziv sa sastanka u Prebilovcima nailazi na podršku. Da li se među našim ljudima u drugim mjestima afirmisao sličan način, da rodbina upokojenih obezbjeđuje sredstva za redovno održavanje groblja? Kako vi gledate na odjekove inicijative iz Vaše crkvene opštine u budućnosti?
-U parohijama na području Zahumsko-hercegovačke i primorske eparhije već je ustaljena praksa da se koristi Fejsbuk i to fukcioniše već dugi niz godina. Prirodna je stvar da srodnici pokojnika pomažu Crkvi da urede groblje. To je,primera radi u Mostaru, praksa već više od deset godina. Naša parohija je dosta specifična po mnogim stvarima jer dosta kasnimo za ostalim. Upravo uz pomoć mladih ljudi na parohiji trudim se da napravimo sistem po pitanju svega koji će biti obrazac kako da jedna parohija funkcioniše. Potenciram javne mreže, poput fejsbuka, da što više ljudi uključim i obavestim šta se na parohiji dešava i koje su aktivnosti u toku. I upravo taj vid informisanja nam je pomogao da uradimo dosta toga na parohiji. Približili smo parohiju ljudima koji žive u dijaspori. Mislim da će ova inicijativa imati odjeka i da ćemo zajedničkim snagama da uredimo groblje za čije će se uređenje projekat. Planiramo redovno čišćenje od šiblja, postavljanja staza, korpi za smeće i drugo što bude trebalo da groblje bude što uređenije.
- Poslovi na postavljanju ikonostasa u hramu Vaznesenja Hristovog u Čapnjini, samo je jedna od aktivnosti u parohiji. Pripremate li se za proslavu hramovne slave hrama Vaskrsenja Hristovog u našem selu? Ove godine po treći put slaviće se kanonizovani prebilovački i Donjehercegovački mučenici. Kako teku radovi na podizanju ikonostasa i pripreme za obilježavanje ova dva značajna događaja u Prebilovcima?
- Ove godine, uz Božiju pomoć, bi trebali daosvetimonaš Saborni hram u Čapljini koji se obnavlja već punih deset godina. Naravno trebaće nam još sredstava za završetak radova. Trenutno radimo na uređenju unutrašnjosti i postavljanje ikonostasa sa ikonoma. To je ogroman projekat koji, hvala Bogu, privodimo kraju. Očekuje nas i osvećenje kapele srpskih novomučenika u Gornjem Hrasnu, i mnogo drugih poslova koji zahtevaju veliko angažovanje i trud svih nas. Imamo u planu i proslavu u Prebilovcima za drugi dan Vaskrsa i u avgustu i o tome će ljudi biti na vreme informisani. Upravo preko društvene mreže uputili smo poziv Prebilovčanima da porazmisle da se, na osnovu običaja u pravoslavlju, prijave kao kumovi dve slave u koje naš hram u Prebilovcima proslavlja imenovanja kumova. Prva slava je drugog dana Vaskrsa, 17. aprila a druga je na dan praznovanjamučenika prebilovačkih i donjeohercegovačkih 6. avgusta. Kumovanjem se snose troškovi slave čime se direktno pomaže naša Crkva a za kumove i njihove porodice to je veliki blagoslov.
Publikovano, 12. februara 2017. godine
Zaineresovani čitaoci mogu kontaktirati
Nadležnog sveštenika oca Marka Gojačića
Na telefon:065 923 990 ili
Pripremio, Aco Dragićević
Povezani linkovi
Čija je briga groblje u Prebilovcima? Drugi put
Film: Pravoslavnogroblje u Čapljini. Autorski rad Bogdana Bobe Zurovca
Osvećenje hrama Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima
Subota 8. avgust. Prebilovci, selo na krajnjem jugu Hercegovine. Tog dana ovo selo i ljudi sabrani u njemu bili su svjedoci Istorijskog događaja koji je započeo u 7.00 časova pred mjesnim Domom kulture. Proslavljajući, nakon što ih je kanonizovao Sveti sinod SPC, po drugi put Prebilovačke i Dojnje hercegovačke mučenike, Njegova svetost patrijarh srpski G. Irinej osvještao je obnovljeni hram Vaskrsenja Hristovog.
Sasluživalo je 20 vladika i 200 sveštenika. Prethodno od Doma kulture u centru sela išla je litija sa ostacima ostataka moštiju pronađenih u ruševinama 1992. godine dinamitom, minama i bombama razruženog hrama a potom pohranjenih u 7 kovčega i čuvanih u mjesnom Domu kulture.
Crkvenim svečanostima prisustvovalo je više od 5.000 vjerujućih Srba iz Federacije BiH, Republike Srpske, Srbije i Crne Gore. U Prebilovce su stigle delegacije Vlade Srpske i Srbije, izaslanik predsjednika Srbije ali i čuvari Hristovog groba iz Batajnice.
Selo koje je u Drugom svjetskom ratu doživjelo tragediju biblijskih razmjera tog dana, tog 8. avgusta 2015. godine bilo je biblijski bijelo. Vjerujući narod poslušao je nadležnog zahumsko-hercegovačkog vladiku koji je pred svečanosti u Prebilovcima u svom pozivu vjernicima apelovao da na praznik osvećenja i proslavljenja svetih stradalnika dođu kao na praznik Vaskrsenja. "Obucite se svečano; pjevaćemo pobjedi, neće to biti opijelo. Dođite ma gdje da ste i ma koliko daleko bili, čekaće vas oni, mučenici prebilovački. A sa njima čekaće vas i sam Hristos. Zato umijte dušu praštanjem, tijelo mirom i kajanjem, srce pustite da gori kao kandilo; radošću prekrijte lice. Dođite u Prebilovce jer bolje je biti potomak ubijenog nego ubice. To što smo čekali, zbilo se: pobjeda pravde i života, jer sramota je biti ne ubijeni, već ubica. Stoga nam je bolje, braćo, da se ogrijemo na ognjištu slave i stradanja negoli da cijeli svijet zadobijemo, duši svojoj naudivši. Molim vas koljenopreklono obucite se u radost i u bijelo. Imajte dobru volju i htjenje, dođite u Prebilovce da slavimo život i Vaskrsenje! "
I zaista hiljade ljudi slavilo je život i vaskrsenje. Od ovog dana gledaju se Prebilovci i njihov osvještani hram.
Najljepši, životvoran dokaz vaskrsenja života u Prebilovcima je krštenje petomjesečne Sare Dragićević koja je sa kumom Dušanom Adžićem, majkom Slavicom i tatom Nikolom ušla u hram u 7 časova. Njeni roditelji i Sarin brat trogodišnji Pavle povratnici su u ovo selo koje danas ima 64 žitelja. Sarino krštenje, u okviru svete arhojerejske liturgije, peto je krštenje djece iz Prebilovaca u ovom hramu.
Radio TV Srpske vršio je direktan prenos iz Prebilovaca a drugi program RTS reemitovao je svetu liturgiju. Crkvene svečanosti u Prebilovcima pratilo je 96 novinara. Iz Federacije BiH bili su BH TV i Federalna TV, jedan broj portala, posebno iz Hercegovine, i ni jedan štampani medij. Pokazalo se ili bolje rečeno potvrdilo se ono što je prisutno već dvije decenije, da štampani mediji iz Federacije BiH redovno zaobilaze Prebilovce. Najbrojniji su bili novinari iz Srpske i Srbije. Od inostranih medija akreditaciju je zatražila i dobila agencija Dojče Vele (Deutsche Welle) koja je takođe izvještavala iz Prebilovaca.
Čuvari Hristovog groba
Čuvanje Hristovog groba u svekolikom pravoslavnom svijetu održavali su Srbi iz dalmatinskog mjesta Vrlika u današnjoj Hrvatskoj. Običaj je živ oko 400 godina. Prekinut je progonom Srba iz Hrvatske a obnovljen je 2005. godine Batajnici (Srbija). U Prebilovce su čuvari Hristovog groba stigli u živopisnim narodnim nošnjama Srba iz Hrvatske. Još jedino u svetom gradu Jerusalimu postoje čuvari Hristovog groba. I nije ovo bila jedina veza Prebilovaca i Jerusalima. Projektant jednog od najljepših hramova u pravoslavlju Predrag Ristić koji je, naravno, bio prisutan u Prebilovcima ovako je za naše čitaoce u januaru 2010. godine objasnio osnovnu ideju od koje je pošao u projektovanju hrama Vaskrsenja Hristovog: Obnova minirane crkve u Prebilovcima, nad njenim kraterom, ponuđena je kao slikostojiteljka arhitekture kompleksa crkve Vaskresenja sa crkvom Svetog Groba u Jerusalimu. Naravno nije riječ o bukvalnoj kopiji već novom projektu kojim se duh i atmosfera Jerusalimskog hrama presnosi u Prebilovce- iznad postojećeg kratera porušene crkve i uništenog groba nevino postradalih žrtva u Drugom svjetskom ratu.
Kako su izvjestili mediji iz Prebilovaca
Glas Srpske (Banja Luka): Služena liturgija u novoosveštanom hramu
Nezavinne novine (Banja Luka): Prebilovci treba da zauzmu mjesto koje zaslužuju
Politika: Da se Prebilovci nikad i nikome ne ponove
RTRS: Služena liturgija u novoosvještanom kramu
RTS: Patrijarh Irinej osveštao hram Vaskrsenja Hristovog
Oficijalni portal SPC
Publikovano 8. avgusta u 22,54
Vaskrs Prebilovaca
Eparhija Zahumsko-hercegovačka i primorska
Vaskrs Prebilovaca – Osvećenje Hrama Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima
(Uz izvještaj na oficajalnoj stranici eparhije koja je izgradila hram Vaskrsenja Hristovog objavljeni su tonski zapisi besjeda koje su tog svečanog dana izgovorene na svetom mjestu u Prebilovcima)
Radio-Svetigora (Cetinje)
54:58 minuta (9.44 MB)
Osveštan hram u Prebilovcima
Radio Slovo Ljubve
Radio Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke
Slovo o hodočašću u Prebilovce
Sveto slovo svetih novomučenika
ATV: Povratak na ogništa u Prebilovcima
Televizija BN: Osveštan hram u Prebilovcima
FTV: Osveštan hram posvećen prebilovačkim mučenicima
BHRT: Osvještanje hrama posvećenog prebilovačkim žrtvama
Moja Hercegovina (Ljubinje)
Vladika Grigorije: Prebilovački mučenici vas preklinju da ovaj prostor zasijete životom i dobrotom
Slobodna Hercegovina (Beograd)
Pobeda života svete hercegovačke zemlje
DW (Deutsche Welle)
Crkva u Prebilovcima
… Je li se izvukla gorka pouka iz stradanja i uništenja, pitamo.
„Pouka je da se ne može uništiti život. Meni, kao Srbinu iz Prebilovca, važan je mir i da se događaje iz prošlosti stavi na svoje mjesto, a suočavanje s onim što je bilo nikoga ne bi trebalo vrijeđati“, ocjenjuje Jahura, ističući da obilježavanje mučenika ovog sela treba biti doprinos stabilnosti i miru među narodima u BiH i cijeloj regiji.
Niko nije spreman obilježiti tugu drugih
Njegovo mišljenje, samo na drugi način, dijeli i Emil Karamatić, novinar BH Radija 1, rođeni Čapljinac:
“Odavno smo upali u zamku ‘naših i njihovih’ ratnih zločina ili heroja, a po toj matrici funkcioniraju i državne politike. Problem je što ni Hrvatska ni Srbija, a ni BiH, nisu spremne obilježiti tugu drugih i to je, nažalost, nesreća svih naroda na Balkanu, i Hrvata i Srba i Bošnjaka”, komentira za DW novinar Karamatić.
“Mi smo jedina zemlja u Europi koja svaki dan obilježava neko ubojstvo. Satkani smo od ubojstava, pojedinačnih ili masovnih. Dok ne smognemo snage i pred jednim spomenikom poklonimo se svim stradalim žrtvama, neće biti sreće na ovom prostoru”, zaključuje ovaj novinar.
Ipak, u Prebilovcima, kraj njiva otetih sivom, hercegovačkom kamenu, crveni se novi crijep na obnovljenim kućama. Gostoljubivi domaćini pozivaju putnika-namjernika na okrepu, dok im zjenice sjetno prelaze pogledom preko starog kamena, od kojih su nekada bile sazidane kuće njihovih đedova. Čini se da su upravo među tim ruševinama pronašli nadu i najavu nove budućnosti...
Kompletan izvještaj agencije DW
Hrvatski medijski servis:
Dodik: Hram u Prebilovcima nije napravljen da pravi razdor već podsjeća na istinu
Čović na svečanom ručku povodom posvećenja Hrama u Prebilovcima
(Objavljeno 8. avgusta u 22,04)
Svečani ručak povodom osvećenja hrama u Prebilovcima, predsjednik HDZ-a BiH, HNS i predsjedavajući Predsjedništva BiH Dragan Čović boravio je danas u Karaotoku kod Čpljine na svečanom ručku upriličenom povodom osvećenja Hrama Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima, saopšteno je iz Ureda za informisanje HDZ-a BiH
Na svečanom ručku bili su prisutni i načelnik opštine Čapljina Smiljan Vidić, podpredsjednik Opštinskog vijeća Čapljina Pero Knežević te brojni dužnosnici među kojima predsjednik Republike Srpske Milorad Dodig, članovi Vlade Srpske, te srpski predstavnici u institucijama BiH.
Posveta Hrama u Prebilovcima: Čović i Dodik na ručku sa vladikama
(Objavljeno 8. avgusta 2015.)
Predsjednik HDZ-a BiH, HNS i predsjedavajući Predsjedništva BiH Dragan Čović boravio je danas u Karaotoku kod Čapljine na svečanom ručku upriličenom povodom povodom posvete Hrama Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima.
Srpski patrijarh Irinej uz sasluženje brojnih vladika i sveštenstva osveštao je hram Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima, kod Čapljine. Uz predsjednika Čovića na svečanom ručku bili su prisutni načelnik opštine Čapljina Čapljina Smiljan Vidić, podpredsjednik Opštinskog vijeća Čapljine Pero Knežević te brojni dužnosnici među kojima predsjednik RS-a Milorad Dodik, članovi Vlade RS-a, srpski predstavnici u institucijama BiH.
Kalendar događaja vezanih za hram u Prebilovcima
U Vladičanskom dvoru u Mostaru, u četvrtak 9. maja 2013. godine, potpisan je ugovor o izgradnji spemen crkve Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima. Prema potpisanom ugovoru vrijednost radova, bez pdv-a, iznosila je 1.076.794.70 KM. Planirani radovi, uključujući živopisanje hrama i uređenje prostora od jednog hektara na kojem se hrama nalazi završeni su neposredno pred osvještanje hrama 8. avgusta 2015. godine.
U subotu 9. avgusta 2014. godine u Prebilovcima je molitveno obilježena 73. godišnjica stradanja srpskog naroda Dojnje Hercegovine u genocidu Nezavisne Države Hrvatske u vrijeme Drugog svjetskog rata. Od ove godine Svetim Prebilovačkim novomučenicima, koji su kanonizovani kao svetitelji na majskom zasjedanju Svetog arhijereskog Sabora SPC, ne služe se parastos već Sveta liturgiju u slavu Novomučenika prebilovačkih i Dojnje hercegovački.
Nakon više od dvadeset godina prebilovačkim krajem ponovo su odjeknula hramovna zvona. U ponedeljak, 16. marta 2015. godine osveštana su i postavljena zvona na Hramu Vaskrsenja Hristovog. Veliki broj meštana Prebilovaca i okolnih sela okupio se da bude dio Vaskrsa Prebilovaca koga su najavila tri novopostavljena zvona. Čin osvećenja obavili su iguman žitomislićki Danilo (Pavlović), protojerej Boris Čolović, jerej Danilo Boro i nadležni paroh jerej Marko Gojačić.
Hram Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima na vaskršnji ponedjeljak 13. aprila 2015. proslavio je prvi put krsnu slavu - Vaskrsenje Hristovo. Radost prve slave hrama uveličao je Blagodatni oganj koji je u Prebilovce stigao iz Jerusalima preko Beograda i manastira na Kosovu i Crnoj Gori. Dočekalo ga je nekoliko stotina vjerujućih Srba-povratnika iz Prebilovaca i naselja u dolini Neretve. Prva krsna slava prelijepog hrama bila je istinska prilika da zavičaj posjete prognani Prebilovčani i njihovi potomci. Potvrđuju to, u okviru Svete liturgije, tri krštenja. Kršteni su Luka Bulut, pristigao sa roditeljima ocem Maksimom i majkom Marinom iz Beograda, Jovana Šušić koja je sa mamom Vesnom i ocem Đokom stigla iz Ljubinja i Milica kćerka Rajka i Vere Bulut, jedno od sedmoro djece koja su rođena u Prebilovcima, nakon povratka njihovih roditelja na rodno ognjište.
Od 19. juna do 1. avgusta 2015. godine hram Vaskrsenja Hristovog živopisali su akademski slikari protomajstor Aleksandar Živadinović, Darko Milojević, Miloš Rončević i Pero Vujović. Čuveni grčki ikonopisac otac Stamatis Skliris oslikao je prethodno oltar a tokom jula oslikao je i veliku kupolu. Zadatak slikara iz Beograda bio je da na zidovima hrama rukom ispišu 4000 imena žrtava iz Prebilovaca i okolnih mesta u dolini reke Neretve, i da oslikaju malu unutar velike crkve (paraklis) sa akcentom na prebilovačke mučenike. Ikona mučenika iz Prebilovaca na 30 kvadratnih metara donijela je više od 50 likova iz sela koji su ovdje živjeli sredinom dvadesetog vijeka. Bilo je potrebno više od 80 kvadratnih metara zidova hrama da se popišu imena postradalih Srba.
U subotu 1. avgusta 2015. godine u 17.00 časova prvi put automstski su se oglasila tri zvona sa tornja hrama Hristovog Vaskrsenja u Prebilovcima. Radnici Prve srpske livnice zvona ”Jevrem Popović” iz Beograda, gdje su zvona izlivena, uspješno su završili posao i pustili zvona u skavodnevnu upotrebu. Ubuduće trominutnim oglašavanjem javljaće se vjerujućim Srbima u Prebilovcima i dolini Neretve u 7.00, 12.00 i 17.00 časova. U ekipi koja je dva dana boravila u Prebilovcima, uz vlasnika livnice Stanislava Popovića bili su elektroničar Dragan Vukadinović i Veljko Stefanović. Izlivena su tri zvona od 75 kg, 150 kg. i 300 kg. i pozlaćeni prohromski krstovi.
Pripremio, Aco Dragićević
Specijalno za portal Prebilovci-selo na Internetu
Fotografije snimio, Željko Kuzman
Publikovano 10. avgusta 2015. godine, 22:45
Vaskrs 2016. u čapljinskoj parohiji
Vaskrsenje Hristovo svečano je dočekano i proslavljeno na području čapljinske parohije. Veliki broj vernika, pripremajući se molitveno za doček praznika nad praznicima, prisustvovao je službama u Sabornom i drugim hramovima na području čapljinske parohije. Vrlo rano, na sam dan Vaskrsa, u šest časova, služeno je u Sabornom hramu Vaskršnje jutrenje a u nastavku Sveta Liturgija. Nakon pričešća i podjele vaskršnjih jaja slavlje je nastavljeno u gostoprimnici hrama.
Drugog dana Vaskrsa, na vaskršnji ponedjeljak, hram Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima, obilježio je- prvi put nakon osvećenja koje je minulog ljeta obavio Patriarh srpski G. Irinej, hrampvnu slavu. Bila je to i centralana svečanost obilježavanja najradosnijeg prazdnika pa području čapljinske parohije.
Svetu arhijerejsku liturgiju služio je episkop Zahumsko-hercegovački i primorski G. Grigorije uz sasluženje umirovljenog episkopa Atanasija i brojnih eparhijskih sveštenika. Od ranih jutarnjih časova slijevala se rijeka vjerujućeg naroda ka Prebilovcima i prelijepom hramu koji svojim imenom, ljepotom, izgledom, mjestom na kojem je i u kojem je podignut uistinu simbolizuje vaskrsenje života u Prebilovcima. To će posvjedočiti, u okviru Svete arhijerejske liturgije, i četiri krštenja u prebilovačkom hramu. Nakon liturgije obavljeno je lomljenje slavskog kolača
Povratnci u Prebilovce, njih sedamdesetak među kojima su dosta brojni mladi ljudi, za Vaskrs su dobili biblioteku sa preko 2500 bibliotečkih jedinica. Biblioteka je ponijela ime nekadašnje učiteljice u selu Stane Arnaut koju su ustaše mučki ubile pred njenim učenicima 1941. Knjižni fond biblioteke, koju selo ne dobiva prvi put, rezultat je darivanja knjiga od strane izdavačkih preduzeća, nacionalnih organizacija Srba i ogromnog broja pojedinaca. Vaskršnje slavlje i proslava hramovne slave u Prebilovcima nastavljeno je u večernjim časovima Vaskršnjim koncertom u Kulturnom i duhovnom centru ”Sveti kralj Milutin”. Vaskršnju besedu, na početku koncerta, održao je iguman manastira Žitomislić ahimandrit Danilo istakavši značaj Vaskrsenja za čitav ljudski rod uporedivši ga sa Vaskrslim prebilovačkim mučenicima. Na koncertu su nastupali Etno grupa Zahumalje iz Trebinja i SPKUD Gusle iz Mostara i Čapljine.
|
Jutrenje u Čapljini |
Arhijerejska liturgija u Prebilovcima |
Vjerujući narod u Prebilovcima |
|
Hor pred nastup u Prebilovcima |
Najmlađi na pozornici u Kulturnom duhovnom centru Kralj Milutin u Prebilovcima |
Publika s pažnjom prati nastup |
--------
Na portalu Prebilovci-selo na Internetu od 3. maja 2016. godine
POZIV NA PROSLAVLjENjE MUČENIKA I OSVEĆENjE HRAMA U PREBILOVCIMA
OSVEĆENjE HRAMA I SVETU ARHIJEREJSKU LITURGIJU SLUŽIĆE NjEGOVA SVETOST PATRIJARH SRPSKI G. IRINEJ
u subotu 8. avgusta 2015. sa početkom u 8 časova
Tamo na jugu, kraj Hutova, Neretve, Bregave, na brijegu u Prebilovcima, događa se čudo. Zbiva se događaj najvažniji za čovjeka, svijet i postojanje njegovo. Događa se Vaskrsenje. Bog pohodi narod svoj; Bog vaskrsava kosti ljudske, premudrost Božija zida dom sebi i njima, mučeničkim kostima. Prije sedamdeset i pet godina prebilovački mučenici su živjeli isto kao i mi danas: brinuli se, radili, strepili, nadali se, imali, oskudijevali, radovali se i tugovali, nekada pjevali, nekada plakali; maštali, voljeli, snivali.
Međutim, neki drugi ljudi, pustivši u svoja srca zlo i zloga, odlučiše da ih ubiju. Ne da im uzmu imanja samo, njihovu radost i tugu, nego mnogo više, naumili su da im oduzmu sami život. I to su zlodjelo i počinili. Ubili su žene, djecu, odrasle ljude, starce i starice. Bacili su ih u jame tamnice, bezdanice, u tamu najkrajnju, u dubinu zemlje. Potom su dijelili plijen, njihova imanja, njihov mal, ovce i konje, volove, voće i povrće, žita i vinograde. Ali ubrzo, čim se rat svrši, ne bi im dato da uživaju u ugrabljenom plijenu. Hodili su zemljom zli ljudi, ubice i krvnici, opijali se, lagali, trag zametali i netragom nestajali. Konačno, pedeset godina poslije stradanja, kosti mučenika ugledaše svjetlost i sunce i zasijaše u tami ljudske zlobe kao mir i opomena, a sinovi stradalnika napokon dostojno sahraniše kosti predaka.
Avaj, ljudi ipak od njihovog stradanja ne naučiše mnogo. Sinovi zločinaca, sinovi po htjenju i opredjeljenju, bombama i minama razoriše započeti hram i kosturnicu, i po drugi put mučki ubiše već ubijene. Od njihovih eksplozija podiže se silan pepeo i izbiše nepregledne varnice. Kao i one prve, tako i ove ubice počeše da kao nesrećni tumaraju po svijetu, noseći na sebi pepeo nevinih i spaljenih kostiju kao neizbrisiv trag. A varnice te strašne eksplozije padoše pak nečujno u domove sinova mučenika, u prigušena kandila, i počeše smireno i tiho da služe i da svijetle. Potomci njihovi, mnogi Hercegovci rasuti po svijetu, stojeći pred tim ikonama moliše se Bogu i svecima i razgorijevaše u sebi sjećanje na pretke mučenike. Iz njihove vjere izniče ovaj hram Vaskrsenja Hristova u Prebilovcima, bijel i svijetao, sazdan na prahu i kostima nevino ubijenih, sazdan na vjeri u Hrista koji izvede iz ada, iz utrobe zemlje, svaku dušu umrlu i smrću zarobljenu. On, Hristos, u Prebilovcima izvede iz smrti i prevede u život martire prebilovačke i hercegovačke.
Zato vas pozivamo da na praznik osvećenja i proslavljenja ovih svetih stradalnika dođete kao na praznik Vaskrsenja. Obucite se svečano; pjevaćemo pobjedi, neće to biti opijelo. Dođite ma gdje da ste i ma koliko daleko bili, čekaće vas oni, mučenici prebilovački. A sa njima čekaće vas i sam Hristos. Zato umijte dušu praštanjem, tijelo mirom i kajanjem, srce pustite da gori kao kandilo; radošću prekrijte lice. Dođite u Prebilovce jer bolje je biti potomak ubijenog nego ubice. To što smo čekali, zbilo se: pobjeda pravde i života, jer sramota je biti ne ubijeni, već ubica. Stoga nam je bolje, braćo, da se ogrijemo na ognjištu slave i stradanja negoli da cijeli svijet zadobijemo, duši svojoj naudivši. Molim vas koljenopreklono obucite se u radost i u bijelo. Imajte dobru volju i htjenje, dođite u Prebilovce da slavimo život i Vaskrsenje!
Episkop ZHiP
G. Grigorije
Portal Prebilovci-selo na internetu poziv episkopa Zahumsko-hercegovačkog i primorskog G. Grigorija prenio je sa oficijalnog sajta Eparhije Zahumsko-hercegovačke i primorske 28. jula, isti dan kada je objavljen i redizajnirani izgled našeg portala koji uskoro proslavlja desetoogodišnjicu početka izgradnje Prebilovaca sela na Internetu.
Povezani tekstovi:
Iz Prebilovaca šaljemo poruku pomirenja i praštanja
Živopis oca Stamatisa Sklirisa u hramu Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima
